SAP TESVİYESİ
Bağlamanın en çetrefilli işemi desek herhalde yanlış olmaz, tesviye için. İyi bir sap tesviyesi nasıl yapılmalıdır? Bunu burada bir dereceye kadar izah edebiliriz, çünkü tesviye işlemi göz ve el hassasiyetinin gelişmesini gerektirir, bu da ancak bu işin defalarca yapılmasıyla mümkün olabilir. Ancak anlatacaklarımız, işe nereden başlayacağını bilemeyenler için veya farklı bir yolu deneyip de iyi sonuç elde edmeyenler için faydalı olacaktır. Bu yöntem, benim bağlama yapımına ilk başladığım yıllarda , değerli bağlama yapımcısı Haydar Babür'den öğrendiğim yöntemdir.
Şunu belirtmek gerkir ki, çalgı yapımında bir işin tek bir yapılma yöntemi çoğunlukla yoktur. Her yapımcı kendi beceri düzeyine göre farklı yöntemler geliştirebilir. Tesviye konusunda da bu böyledir.
İyi bir tesviye için öncelikle güvenebileceğiniz bir mastarınız olmalı. Bu mastar ağaç vaya metal olabilir. Çeşitli sap boyları için farklı mastarlarınız olabilir. İki yada üç farklı boy mastar tavsiye edilir.
Birinci boy, 40 cm.cura. cura bağlama ve kısa saplı sazlar için İkinci boy 60 cm. civarında. tanburalar ve 45 tekneli abdal veya çöğürler için ve üçüncü boy 70cm. civarında divan sazı için.
Mastarların boylarını açıkladık. Acaba en ve yükseklikleri önemli mi? Ağrlığına etki etmemesi bakımından yüksekliğin en fazla 5 cm. civarında olması iyi olur. En (kalınlık) ise daha önemlidir. Tarif edeceğimiz tesviye işlemi ışığa karşı yapılacağı için, fazla en ışığı kapatacağından risklidir. İdeal en maksimum 2cm.olmalıdır.
Mastarınızın orta noktasını sabit bir işaretle (delik veya silinmez kalem) belirleyin . Ayrıca mastarın her iki ucundan da başlayarak orta noktasına doğru gelirken her 10 cm. de bir sabit işaret koyun. Her iki uçta da 20’şer cm.’ye tekabül eden uzunluğa işaretleme yapmanız yeterli olacaktır.
Mastarı sapın üzerine koyun. Burada dikate alınacak noktalar, sapın tekne ile birleştiği nokta (yani en tiz perdeyi bağladığımız nokta) ile, üst yada baş eşik diye adlandırılan eşiğin takılacaği noktalardır. Eğer mastar bu iki noktadan da dışarıya eşit uzunlukta taşarsa, bu mastarın ortasının sapın tam ortasına oturduğunu gösterir. Bu pozisyonda çalgıyı göz hizamıza alıp, ışığa, tercihan güneş ışığına doğru tutmalıyız. Bu işlemin açık havadan ziyade, bir oda da ışık gelen bir pencereye karşı yapılması gereklidir. Bu sağlandığında karşımızdaki manzara şöyle olmalıdır:
Sapın yukarıda belirttiğimiz kısmını gözümüzle üçe ayırırsak, ortadaki yaklaşık 1/3 lük kısımda mastar sapa oturmalı (dolayısıyla aralarından ışık sızmamalı), sağ ve sol kanatlara denk gelen 1/3'erlik kısımlardan ise verilen esneme payından dolayı ışık sızmalıdır.Esneme payı az verildiği oranda sızan ışık azalır, çok verildiği oran da da artar. Esneme payının ne oranda doğru olduğunu anlamak için tellerin (takıldıklarında) çektiği yönde bir kastırma işlemi yapılır. Doğru esneme payı verildiğinde mastarın , ışık sızdırmayacak şekilde sapa oturması beklenir.
Ancak bu tam olarak sağlansa dahi göz ile, mastarsız olarak, sap kenarları takip edilerek esneme payı kontrol edilmelidir.
Konu: SAP TESFİYESİ / BAĞLAMADA 
